Onze honderdste blogpost verschijnt vandaag na ruim drie jaar en die delen we in tweeën, zoals dat hoort. We schrijven allebei over rituelen want we missen het naar-de-film-gaan en de gewoontes tijdens een theaterbezoek. Maar we zijn hoopvol dat het straks weer kan en intussen schrijven wij door.

❧

Is de film al begonnen?

Het is februari 2021 en de cultuurliefhebber ondergaat de lockdown maar ziet af. Het theater ligt stil, de boekhandels zijn zo goed als dicht en in de filmhuizen blijft het witte doek volledig wit.
Zeker, als ‘wachtverzachter’ gaan de voorstellingen online verder en fietst de lokale boekhandel zich een ongeluk met nieuwe bestellingen. We houden het vol door streamingplatforms als MUBI en Vitamine Cineville die een goed alternatief thuisprogramma bieden.

Cinema vangt de tijd

Nu het International Film Festival Rotterdam zich onlangs ook volledig online afspeelde, mis ik het ritueel van een filmbezoek. De fysieke ervaring van het ritsen van het filmkaartje, de net iets te zachte stoelen, het in- of uitschuiven van de filmdoekpanelen, en de ritmische openingstune. De rust die het geeft wanneer je tegenover een scherm zit waar je niet tegen hoeft te praten en waar ook niet uit wordt teruggepraat! Ja, ik mis zelfs de onromantische knopdruk van de medewerker van dienst, die de film start.

Ik denk terug aan de plek waar mijn filmhuisliefde begon, een half leven terug in het inmiddels verdwenen Nijmeegse Cinemariënburg. Op de wand van een van de charmante filmzaaltjes prijkte een citaat van Fellini: ‘Film heeft een doel: het zichtbaar maken van dromen’.
Nu veel filmhuizen vechten om te overleven, zorgt de pandemie hierin voor een versnelling van een proces dat al veel langer gaande is. Meer dan ooit is het nodig voor filmhuizen om hun onmisbare sociale rol te bevestigen en samen met platforms zoals bijvoorbeeld MUBI evenementen rond filmreleases te organiseren.

Eektriteater, Tartu

Museum Lichtspiele, München

Cinematek, Brussel

De tijd vangt ook de cinema

Philipp Hartmann maakte in 2013 een film, toerde ermee langs Duitse filmtheaters en maakte daar weer een film over. In 66 Kinos zijn we getuige van de laatste sporen van een tijdperk, elk filmtheater op zijn tour heeft het moeilijk, iets wat net zo goed geldt voor veel Nederlandse filmtheaters. Want: zitten we over tien jaar nog op dezelfde manier in de bioscoop, dus met het doek voorin en de digitale projectie achterin de zaal? Het is een worsteling voor de cinefielen die de bioscoopjes bestieren. Maar de hoop van ‘Fellini’s droom’ overwint bij hen, een hoop op een toekomst van de cinema als een collectieve zintuiglijke ervaring.
Is de film al begonnen?

Bronnen:
Byung-Chul Han (2020). The Disappearance of Rituals. Polity Press.
66KINOS. A journey through German cinema-scape.

(Afbeeldingen: Flip Franssen, De Bedachtzamen)

❧

Deel 2 verschijnt hier binnenkort …