De herfstbladeren vielen hevig dit weekend dankzij het jaargetij en de ferme wind. Dit jaarlijkse najaarsfenomeen viel mooi samen met het terugzetten van de klok en symboliseert de herfst meer dan wat dan ook. De hoogste tijd om het nummer ‘Autumn Leaves’ op te zetten, maar dan is vooral de vraag van wie?

Ikzelf kwam op het spoor van het nummer via Eva Cassidy, over wie ik al eens schreef. Haar versie is erg ontroerend en roept precies die sfeer van vergankelijkheid op die de titel doet vermoeden. Ze zong het in 1996, het jaar van haar dood. Dat gegeven maakt het beluisteren nog intenser. Het optreden in the Blues Alley club in Georgetown, Washington op 3 januari 1996 is dankzij Bryan McCulley gelukkig bewaard gebleven:

Gouden duo Prévert en Kosma
Maar het tijdloze nummer is dan al vijftig jaar oud. De tekst is geschreven door de Franse dichter Jacques Prévert, met muziek van de Hongaars-Franse componist Joseph Kosma. Over dit duo verhaalde ik ook al eerder, zie het blogartikel over ‘Déjeuner du matin’ (‘Het ontbijt’). Zo zie je maar weer hoeveel muziek en tekst op de een of andere manier met elkaar verbonden is.

De titel in het Frans was ‘Les feuilles mortes’, de dode bladeren. Het was de beroemde Franse zanger en acteur Yves Montand die het lied in 1946 introduceerde in de film ‘Les portes de la Nuit’. In 1949 maakte de Amerikaanse songwriter Johnny Mercer een Engelse vertaling, ‘Autumn Leaves’. Het gedicht van Prévert gaat over een verloren liefde na het einde van de zomer, wanneer de bladeren van de bomen zijn gevallen:

Since you went away
The days grow long
And soon I’ll hear
Old winter’s song
But I miss you most of all, my darling
When autumn leaves start to fall

Zowel Prévert, Kosma als Mercer zullen niet vermoed hebben wat voor een enorme keur aan artiesten het nummer in de volgende decennia zouden vertolken: jazz- en popartiesten, in het Frans en in het Engels. Een imponerender rijtje bestaat bijna niet: Édith Piaf, Charles Aznavour, Juliette Gréco, Frank Sinatra (met wie Mercer bevriend was), Miles Davis en Eric Clapton, om maar een bescheiden selectie te noemen.

Troost en vooruit kijken
Een Nederlandse versie is er sinds een paar jaar ook: Jan Rot maakte deze in 2019 en noemde het ‘Kale boom‘. Daarbij moet aangetekend worden dat de in 2022 overleden zanger hertalingen maakte van bekende nummers, of wellicht moeten we deze kwalificeren als vrije vertalingen. En tja, ook hier weer slaat de vergankelijkheid door de speling van het lot in het leven van de zanger ons direct in het gezicht: in de tussenliggende jaren waarin hij veel (muzikale) lof oogstte, hebben we het emotionele ziekteproces van Rot op de voet kunnen volgen. Zou hij zelf nog wat aan zijn versie als troost hebben gehad, vraag je je dan af.

Het is zeker niet een en al zwaarmoedigheid, net zomin als de herfst dat is met zijn prachtige kleuren. Het tweede deel van ‘Kale boom’ bezingt de liefde en de verbinding die er tussen twee mensen is geweest, net als in de oorspronkelijke tekst van Prévert. We kunnen de dode bladeren daarom ook zien in het licht van de cyclus van de seizoenen: en dat we in het voorjaar weer mogen uitkijken naar al het nieuwe leven. Maar misschien ligt het startpunt van die beweging eigenlijk al in de herfst …

Bronnen:
Wikipediapagina over Les feuilles mortes
Hoofdafbeelding: W. Klijn-Drok