Ik herinner me een scene van Harrie Jekkers waarin hij het over zijn vriend Rik heeft, die het niets doen tot kunst heeft verheven. Jekkers ging hier zelf later ook prat op, want bij zijn recente comeback in de theaters beweerde de Haagse cabaretier dat hij tijdens zijn jarenlange verblijf in Spanje ook bijzonder weinig gedaan had.

Bij Jekkers weten we het natuurlijk maar nooit hoe waarheidsgetrouw deze uitspraak is, maar dat dit is opgenomen in een cabaretvoorstelling bewijst wel dat het erg moeilijk is om in een wereld van drukdoenerij te verklaren dat je niets doet. Op het werk is het welhaast not done om te zeggen dat je het rustig hebt en als iemand naar je weekend of vrije dag vraagt, voelt het antwoord ‘niets’ als schaamte of een biecht.

Weglaten

Maar ook in ogenschijnlijk minder voor de hand liggende situaties is ‘iets doen’ de voorkeursreactie. De Israëlische econoom Ofer Azar publiceerde een onderzoek over keepers en welke reactie (stil blijven staan, naar links of naar rechts duiken) het succesvolst bleek in het stoppen van strafschoppen. Ofschoon bijna 94% van de keepers opzij springt bij een penalty, wees een analyse van 286 strafschoppen uit dat met in het midden blijven staan een derde van de strafschoppen werd gestopt tegenover 13 à 14 procent bij naar links of rechts springen. Kortom: niets doen zou een veel beter resultaat opgeleverd hebben dan wel iets doen.

Dit voorbeeld komt uit het boek ‘Nooit meer te weinig tijd’ van Fergus O’Connell. De auteur concludeert uit dit onderzoek: “Het is alsof we liever iets doen -maakt niet uit wat- en toch falen, dan dat we niets doen, ook al weten we dat we beter niets kunnen doen.” De auteur is een vurig pleitbezorger van het adagium ‘Less is more’, en stelt uitdrukkelijk dat niet het efficiënter gebruiken van je tijd (time management), maar het bewust en expliciet weglaten van bepaalde activiteiten het echte probleem aanpakt, namelijk het voortdurende gevoel van het hebben van te weinig tijd.

Bezig…waarmee?

Dat dit soort boodschappen aan de man moeten worden gebracht, geeft aan hoe ‘bezig zijn’ tot summum is verheven. ‘Ik kan niet stil zitten’, ‘ik ben een bezige bij’: het zijn zinnen die mensen graag over zichzelf verkondigen, om maar te zwijgen van clichématige gezegden als als ‘handen uit de mouwen’ en ‘rust roest’. Is het onze calvinistische inborst die zorgt dat het vooral belangrijk is om actief te zijn? Is het de oneindige stroom aan informatie en mogelijkheden die ons voortdurend in gang houdt? Is het een ingesleten fenomeen van deze generatie dat over pakweg een decennium weer zal verdwijnen?

Een beetje meer passiviteit kan geen kwaad, want je kunt namelijk ook ‘als een kip zonder kop rondlopen’ of ‘jezelf voorbij lopen’, en het adagium ‘eerst denken dan doen’ omarmen, danwel met goede redenen een ‘pas op de plaats maken’. De 19e eeuwse filosoof Henry David Thoreau zei al: “Het is niet voldoende om bezig te zijn…de vraag is: waarméé ben je bezig?” Kortom: doe eens niets of doe iets passiefs, zoals Frank Boeijen in 1983 bezingt:

Bronnen:
Fergus O’Connell (2015) – Nooit meer te weinig tijd. Zuidnederlandse Uitgeverij.

http://www.woorden.org/quotes

Harrie Jekkers – Scene ‘Niets doen is het hoogste’.