Een aantal maanden geleden belandde ik, ik weet niet precies hoe of waardoor, in het muzikale oeuvre van de Engelse singer-songwriter Nick Drake. Wellicht dat de algoritmes van YouTube me via zijn collega en ‘lotgenoot’ Tim Hardin hem aanbevalen in mijn scherm. Ik had wel eens van Drake gehoord, maar weinig notitie van genomen. Dat is nu voorgoed veranderd, want met mij ontdekken nog steeds hordes mensen de getroubleerde zanger die in 1974 op 26-jarige leeftijd al overleed.

Zijn bijna mythische en postume succes deden mij enigszins denken aan de eerder op dit blog besproken Eva Cassidy die ook veel te jong -zij het door een somatische oorzaak- haar talenten niet meer met de wereld mocht delen. Ook qua stem gaat de gelijkenis behoorlijk op: de breekbaarheid en puurheid ervan zal nauwelijks luisteraars onberoerd laten. En voor melancholici als ik is Drakes gitaargeluid koren op de molen.

Het meest gegrepen werd ik door zijn nummer ‘River Man’ dat prijkt op zijn album uit 1969, ‘Five Leaves Left’. Kennelijk heb ik iets met die titel, want met evenveel bewondering luister ik naar ‘Riverman‘ van David Sylvian & Robert Fripp. Een nog groter toeval (of niet) was dat ik in dezelfde periode het boek ‘Siddharta’ van Hermann Hesse aan het lezen was, waarin de veerman Vasudeva een belangrijke rol speelt in het leven van de naar verlichting zoekende Siddharta. Ik raakte in verwarring en vroeg me af: ‘Zou Drake ‘River Man’ gebaseerd hebben op ‘Siddharta’?’

In het verhaal van Hesse wijdt brahmanenzoon Siddharta zijn leven naar het zoeken van het ware zelf. Na een aantal omzwervingen, waarin hij onder andere de ascetische kant van het leven beproeft, arriveert hij aan de grote rivier, symbool van harmonie en vergankelijkheid. Siddhartha ontmoet de veerman Vasudeva voor de eerste keer wanneer hij de rivier moet oversteken, maar geen geld heeft om de veerman te betalen. Vasudeva zet hem gratis over en zegt ‘alles komt terug’.

Na zijn (hedonistische) avonturen als minnaar van de courtisane Kamala keert Siddharta weer terug bij Vasudeva. Siddharta is vol bewondering voor de veerman, omdat die zich zo geduldig en oordeelloos openstelt voor hem: ‘Siddharta ondervond hoe goed het was om zich uit te spreken bij iemand die zo goed kon luisteren, in zo’n hart het eigen leven te doen verzinken, het eigen zoeken, het eigen lijden’ (p.98).

Vasudeva zegt dat hij een vredig en gelukkig man is en dat hij verlichting bereikt heeft door het luisteren naar de rivier. Siddharta probeert in zijn voetsporen te treden: ‘Leren om te luisteren met zwijgend gemoed, met de ziel, die alleen afwachtte en open stond, zonder enige hartstocht, enig verlangen, enig oordeel of mening’ (p. 100). Siddharta leert ook van de rivier dat er geen tijd bestaat en dat hij zijn leven als een soort stroom moet zien. Na de dood van Vasudeva neemt hij diens plaats over als veerman en heeft hij zijn bestemming gevonden.

Terug naar Drake. Het is niet verbazingwekkend dat het niet heel eenvoudig is om bij de mysterieuze zanger de precieze duiding van zijn tekst en link met Siddharta te maken. De hoofdpersoon Betty in ‘River Man’ staat voor een belangrijke keuze, net zoals Siddharta verschillende levenswijzes gaat ervaren om uiteindelijk een richting te bepalen. Daarnaast heeft de veerman voor Betty ook een luisterend oor en is de rivier vervolgens haar adviseur.

Een andere overeenkomst is de prominente rol van seizoenen en natuurelementen. In Drakes tekst komen ze in bijna elk couplet voor: leaves, river, lilac, summertime, sky en rain. Siddharta beseft in de loop van zijn levensreis de schoonheid van de natuur en dat betekenis niet in de toekomst ligt, maar juist midden in alle dingen zit. De seizoenen volgen elkaar op en zo blijft het leven stromen, met de rivier als ultiem symbool.

Helaas wist Drake de stroom in zijn eigen leven moeilijk op gang te houden. Hij had de intentie om met zijn muziek en teksten zijn generatie op te beuren, maar meende dat hij daarin niet slaagde. Drake constateerde voor zichzelf op een gegeven moment zelfs dat zijn liedjes opgedroogd waren. Deze jammerlijke conclusies maakten hem gedesillusioneerd, zo blijkt uit de documentaire ‘A skin too few‘ die de Nederlander Jeroen Berkvens in 2002 maakte. Een aanrader voor wie meer wil weten van het mysterie Drake.

Bronnen:
Hermann Hesse – Siddharta. Amsterdam; De Bezige Bij (11e druk, 1975)
Plato’s Verhalenblog
Songteksten
Wikipedia

(Uitgelichte foto: Rivier de Theems, 1947. Willem van de Poll – Nationaal Archief, CC0 1.0)